Sugbo Gilupig sa Naga sa Kolekta og Buwis

Ang dakbayan sa Sugbo gilupig na sa siyudad sa Naga kabahin sa pagpangolekta og buhis gikan sa mga real properties kon kayutaan, building og makinarya.

Sigun sa report sa Bureau of Local Government-Finance (BLGF) nga ang Naga nag-una sa Real Property Tax Collection Efficiency” kay mikolekta kini og samtang mi-target ra unta kini og P52.1 milyones nga koleksyon, apan ang iyang nakolekta sa miaging tuig miabot og P252.4 milyones.

Nahibaw-an nga sa tuig 2011, ang Naga mao usab ang nag-una sa Real Property Tax Collection Efficiency kay samtang mi-target sila’ng koleksyon nga P51.5 milyones, ang iyang nakolekta P269.3 milyones.

Sa wala pa mag-No. 1 ang Naga hapit mangiwit ang maong bag-ong dakbayan kay didto ra kini mahimutang sa ika-13 nga dapit sa 16 ka mga siyudad sa Central Visayas. Ang iyang koleksyon niadto P30 milyones.

Ang dakbayan sa Sugbo nga usa ka highly-urbanized city og maoy sagad panaminan sa ubang dakbayan sa Central Visayas, nahumtang na lang sa ika-11 nga dapit sa miaging tuig.

Kon tan-awon ang koleksyon sa dakbayan sa Sugbo, daku kaayo ang P672.3 milyones apan wala kini makaabot sa gitarget niini nga P825 milyones kaniadtong 2012.

Nabantayan hinoon nga misaka og gamay ang collection efficiency sa  dakbayan sa Sugbo kay ika-13 kini kaniadtong 2011 tungod kay mikolekta lang ang dakbayan og P670 milyones og wala makaabot sa target nga P781 milyones.

Ang dakbayan sa Sugbo adunay kapin sa 240,000 ka Real Property Units (RPU)s apan matud ni Assistant City Assessor Liezl Gonzaga nga ang City Treasurer’s Office mohimo lang og bana-bana sa ilang koleksyon gikan sa 65 porsiento sa kinatibuk-ang RPU’s, apan bisan pa niini dili nila makolekta ang tanan.

Ang BLGF miingon nga kon ayuhon lang sa pagpangolekta ang buhis gikan sa real properties sigurado nga dili magkalisud-lisud ang usa ka local government unit.

Apan dinhi sa dakbayan sa Sugbo dugay na nga wala kahimoi og General Revision ang tax rates sa mga yuta ug building. Si Mayor Michael Rama supak nga usbon ang rate kay matud pa mosaka ang buhis.

Gusto ni Rama nga ang “revalidation” sa mga properties maoy paspasan aron kadtong mga tag-iya sa mga property nga girehestro isip residential apan gigamit sa commercial maoy pabayron og daku.

Dunay mga kritiko sa mayor nga mihulagway nga maisip kini nga ang mga kabus ra maoy maigo sa lakang ni Rama nga nanginabuhi pinaagi sa pag-convert sa ilang balay nga tindahan ang silong, apan kadtong mga adunahan magpabiling makabayad lang og gagmay nga buhis.

Basi sa Local Government Code ang General Revision sa Real Property tax rates himoon matag tulo ka tuig.

Gawas sa Naga, ang ubang siyudad nga maayo og performance sa tax collection mao ang Lapulapu, Talisay, Dumaguete, Toledo, Danao, Mandaue ug Bais sa Negros Oriental.